Giải Thoát Nguyệt thưa Kim Cang Tạng:
Dùng hành tướng gì vào Lục Địa?
Kim Cang Tạng Bồ tát bảo Giải Thoát Nguyệt Bồ tát rằng: Thưa Phật tử! đại Bồ tát đã đủ đệ Ngũ Địa muốn vào đệ lục Hiện tiền địa phải quán sát mười pháp bình đẳng.
Ðây là mười pháp:
Tất cả pháp vì vô tướng nên bình đẳng vì vô thế nên bình đẳng, vì vô sanh nên bình đẳng, vì vô diệt nên bình đẳng, vì bổn lai thanh tịnh nên bình đẳng, vì không hý luận nên bình đẳng, vì không thủ xả nên bình đẳng, vì tịch tịnh nên bình đẳng. Vì như huyễn, như mộng, như bóng, như vang, như trăng trong nước, như tượng trong gương, như dương diệm, như biến hóa nên bình đẳng, vì có không bất nhị nên bình đẳng.
Bồ tát quán sát các pháp như vậy, tự tánh thanh tịnh, tùy thuận không trái được vào đệ lục Hiện tiền địa, được minh lợi tùy thuận nhẫn, chưa được vô sanh pháp nhẫn.
Chư Phật tử! Đại Bồ tát này quán như vậy rồi, lại lấy đại làm đầu, đại bi tăng thượng, đại bi đầy đủ, quán thế gian sanh diệt mà nghĩ rằng:
Thế gian thọ sanh đều do chấp ngã. Nếu lìa chấp ngã thời không chỗ sanh.
Lại nghĩ rằng: phàm phu không trí huệ chấp lấy ngã thường tìm có không, suy xét bất chánh, khởi vọng hạnh, làm đạo tà, nghiệp tội, nghiệp phước, nghiệp bất động tích tập thêm lớn. Ở trong các nghiệp hành trồng hột giống tâm hữu lậu hữu thủ, lại khởi hậu hữu: sanh và lão tử. Chính là: nghiệp làm đồng ruộng, thức làm hột giống, Vô minh che rợp, nước ái thấm nhuần, ngã mạn tưới bón, lưới chấp kiến thêm lớn, mọc mầm Danh sắc, Danh sắc thêm lớn nẩy chồi ngũ căn, các căn đối nhau sanh ra xúc, xúc đối sanh có thọ, sau khi thọ rồi mong cầu sanh có ái, ái tăng thêm sanh ra thủ, thêm lớn thủ sanh ra hữu, đã sanh hữu thời ở trong các loài khởi thân ngũ uẩn gọi là sanh, suy biến gọi là lão, chết mất gọi là tử. Lúc lão tử sanh ra những nhiệt não. Do nhiệt não nên đủ thứ khổ ưu sầu, buồn than tập họp lại. Ðây là do duyên mà tập họp chớ không có cái tập họp. Lần lượt mà diệt chớ không có cái diệt.
Bồ tát tùy thuận quán sát tương duyên khởi như vậy.
Chư Phật tử! Đại Bồ tát này lại nghĩ rằng: vì chẳng tỏ ngộ nơi đệ nhứt nghĩa đế nên gọi là Vô minh. Nghiệp quả đã làm là Hành. Sơ tâm của hành y chỉ là thức. Bốn uẩn cùng thức sanh chung là Danh sắc. Danh sắc tăng trưởng là Lục nhập. Căn, cảnh, thức ba thứ hòa hiệp là xúc. Xúc sanh chung mà có thọ. Nhiễm trước nơi thọ là ái. Thêm lớn ái thành ra thủ. Nghiệp hữu lậu do thủ khởi lên là hữu. Từ nghiệp khởi ra uẩn là sanh. Uẩn chín mùi là lão. Uẩn hư hoại là tử. Lúc tử ly biệt, ngu mê tham luyến trong lòng phiền muộn là sầu. Rơi lệ than thở là thán. Tại năm căn là khổ. Tại ý tưởng là ưu. Ưu khổ càng nhiều là não.
Như thế thì chỉ có cây khổ làm tăng trưởng, trọn không ngã không ngã sở, không tác giả, không thọ giả.
Lại nghĩ rằng: Nếu có tác giả thời có tác sự. Nếu không tác giả thời không tác sự. Trong đệ nhứt nghĩa đế hoàn toàn bất khả đắc.
Chư Phật tử! Ðại Bồ tát này lại nghĩ rằng: toàn cả tam giới chỉ có nhứt tâm. Ở đây Ðức Như Lai phân biệt diễn nói mười hai chi, đều y cứ nhứt tâm mà an lập như vậy.
Tại sao vậy? Vì theo sự tham dục cùng tâm sanh chung. Tâm là thức, sự là hành. Mê lầm nơi hành là Vô minh. Cùng Vô minh và tâm sanh chung là Danh sắc. Tăng trưởng Danh sắc là Lục nhập. Lục nhập ba phần là xúc. Xúc sanh chung là thọ. Thọ không nhàm đủ là ái. Ái nhiếp chẳng bỏ là thủ. Các hữu chi sanh là hữu. Của hữu phát khởi gọi là sanh. Sanh thục là lão. Lão hoại là tử.
Chư Phật tử! Trong đây Vô minh có hai thứ nghiệp: một là làm cho chúng sanh mê nơi cảnh sở duyên, hai là làm nhơn sanh khởi cho hành.
Hành cũng có hai thứ nghiệp: một là có thể sanh ra báo vị lai, hai là làm nhơn sanh khởi cho thức.
Thức cũng có hai thứ nghiệp: một là khiến các hữu nối tiếp, hai là làm nhơn sanh khởi cho Danh sắc.
Danh sắc cũng có hai thứ nghiệp: một là trợ thành lẫn nhau, hai là làm nhơn sanh khởi cho Lục nhập. Lục nhập cũng có hai thứ nghiệp: một là đều riêng lấy cảnh giới của tự mình, hai là làm nhơn sanh khởi cho xúc.
Xúc cũng có hai thứ nghiệp: một là hay xúc cảnh sở duyên, hai là làm nhơn sanh khởi cho thọ.
Thọ cũng có hai nghiệp: một là hay lãnh thọ các sự yêu ghét, hai là làm nhơn sanh khởi cho ái.
Ái cũng có hai nghiệp: một là nhiễm trước sự khả ái, hai là làm nhơn sanh khởi cho thủ.
Thủ cũng có hai nghiệp: một là làm cho các phiền não nối tiếp, hai là làm nhơn sanh khởi cho hữu.
Hữu cũng có hai nghiệp: một là hay làm cho sanh trong các loài, hai là làm nhơn sanh khởi cho sanh.
Sanh cũng có hai nghiệp: một là hay khởi các uẩn, hai là làm nhơn sanh khởi cho lão.
Lão cũng có hai nghiệp: một là làm cho các căn biến đổi, hai là làm nhơn sanh khởi cho tử.
Tử cũng có hai thứ nghiệp: một là hay làm hoại cách hành, hai là vì chẳng giác tri nên nối tiếp chẳng dứt.
Chư Phật tử! Trong đây Vô minh, duyên hành, nhẫn đến sanh duyên lão tử. Do Vô minh làm duyên, nhẫn đến sanh làm duyên làm cho hành nhẫn đến lão tử chẳng dứt, vì nó trợ thành vậy.
Vô minh diệt thời hành diệt, nhẫn đến sanh diệt thời lão tử diệt. Do Vô minh chẳng làm duyên nhẫn đến sanh chẳng làm duyên, khiến cho hành nhẫn đến lão tử dứt diệt, vì nó chẳng trợ thành vậy.
Chư Phật tử! Trong đây Vô minh ái và thủ chẳng dứt là phiền não đạo. Hành và hữu chẳng dứt là nghiệp đạo. Những phần khác chẳng dứt là khổ đạo.
Tiền tế hậu tế phân biệt dứt diệt thời ba đạo dứt diệt.
Ba đạo như vậy lìa ngã, lìa ngã sở, chỉ có sanh diệt dường như bó lau.
Lại Vô minh duyên hành là quán quá khứ. Thức nhẫn đến thọ là quán hiện tại. Ái nhẫn đến hữu là quán vị lai. Từ đây về sau xoay vần tiếp nối.
Vô minh diệt, hành diệt, đó là quán chờ dứt diệt.
Lại mười hai hữu chi gọi là tam khổ. Trong đây Vô minh, hành đến Lục nhập là hành khổ. Xúc, thọ là khổ khổ. Những chi khác là hoại khổ.
Vô minh diệt, hành diệt đó là ba khổ dứt.
Lại Vô minh duyên hành là Vô minh làm nhơn duyên hay sanh các hành. Các chi khác cũng vậy.
Vô minh diệt hành diệt đó là do không Vô minh thời hành cũng không. Các chi khác cũng vậy.
Lại Vô minh duyên hành đó là sanh phược. Vô minh diệt hành diệt đó là diệt hệ phược. Các chi khác cũng vậy.
Lại Vô minh duyên hành đó là tùy thuận vô sở hữu quán. Vô minh diệt hành diệt đó là tùy thuận tận diệt quán. Các chi khác cũng vậy.
Chư Phật tử! đại Bồ tát quán nghịch thuận các duyên khởi có mười cách như vậy là vì hữu chi nối tiếp, vì nhiếp tại nhứt tâm, vì tự nghiệp sai biệt, vì tam đạo chẳng dứt, vì quán quá khứ, hiện tại, vị lai, vì ba khổ tụ tập, vì nhơn duyên sanh diệt, vì sanh diệt hệ phược, vì vô sở hữu quán và tận quán.
Chư Phật tử! Ðại Bồ tát dùng mười tướng như vậy quán các duyên khởi biết là vô ngã, vô nhơn, vô thọ mạng, tự tánh không, chẳng có tác giả, không có thọ giả, liền được môn không giải thoát hiện tiền.
Quán các hữu chi đều là tự tánh diệt, rốt ráo giải thoát, không có chút pháp tướng sanh, liền được môn vô tướng giải thoát hiện tiền.
Nhập không, vô tướng rồi, không nguyện cầu, chỉ trừ đại bi làm đầu giáo hóa chúng sanh, liền được môn vô nguyện giải thoát hiện tiền.
Bồ tát tu ba môn giải thoát như vậy, lìa tưởng ngã, lìa tưởng tác giả, tưởng thọ giả, lìa tưởng hữu vô.
Chư Phật tử! Ðại Bồ tát này đại bi càng tăng thêm siêng năng tu tập, vì chưa viên mãn pháp Bồ đề phần nên làm cho viên mãn.
Bồ tát nghĩ rằng: tất cả hữu vi, có hòa hiệp thời chuyển, không hòa hiệp thời không chuyển. Duyên nhóm thời chuyển, duyên không nhóm thời chẳng chuyển. Tôi biết pháp hữu vi có nhiều lỗi họa như vậy, nay phải dứt nhơn duyên hòa hiệp này. Nhưng vì phải thành tựu chúng sanh nên cũng chẳng dứt các công hạnh.
Chư Phật tử! Bồ tát như vậy quán sát các pháp hữu vi có nhiều lỗi ác, không có tự tánh, không sanh không diệt mà hằng khởi đại bi chẳng bỏ chúng sanh, liền được không Tam muội Bát nhã Ba la mật hiện tiền, gọi là vô chướng ngại trí quang minh.
Thành tựu trí quang minh như vậy rồi, dầu tu tập Bồ đề phần nhơn duyên mà chẳng trụ trong hữu vi, dầu quán pháp hữu vi tự tánh tịch diệt, cũng chẳng trụ trong tịch diệt. Vì pháp Bồ đề phần chưa viên mãn.
Chư Phật tử! Bồ tát trụ bực Hiện tiền địa này, được nhập không Tam muội, tự tánh không Tam muội, đệ nhứt nghĩa không Tam muội, đệ nhứt không Tam muội, đại không Tam muội, hiệp không Tam muội, khởi không Tam muội, như thiệt bất phân biệt không Tam muội, bất xả ly không Tam muội.
Bồ tát này được mười môn không Tam muội như vậy làm đầu. Kế đó trăm ngàn không Tam muội đều hiện tiền cả.
Mười môn vô tướng không Tam muội, mười môn vô nguyện Tam muội như vậy làm đầu, kế đó trăm ngàn môn vô tướng, vô nguyện đều hiện tiền cả.
Chư Phật tử! Bồ tát trụ bực Hiện tiền địa này lại tu tập đầy đủ tâm bất khả hoại, tâm quyết định, tâm thuần thiện, tâm thậm thâm, tâm bất thối chuyển, tâm bất hưu tức, tâm quảng đại, tâm vô biên, tâm cầu trí, tâm phương tiện huệ tương ưng, tất cả tâm đều viên mãn.
Chư Phật tử! Bồ tát dùng mười tâm này thuận Phật Bồ đề, chẳng sợ dị luận, vào các trí địa, lìa đạo Nhị thừa, thẳng đến Phật trí, các ma phiền não không trở hoại được, trụ nơi Bồ tát trí huệ quang minh. Trong pháp không, vô tướng, vô nguyện đều khéo tu tập, trí huệ phương tiện luôn chung tương ưng, pháp Bồ đề phần thường thật hành chẳng bỏ.
Chư Phật tử! Bồ tát trụ trong bực Hiện tiền địa này được tăng thượng hạnh Bát nhã Ba la mật, được đệ tam minh lợi thuận nhẫn, vì tùy thuận không trái với tướng như thiệt của các pháp.
Chư Phật tử! Bồ tát đã an trụ nơi bực Hiện tiền địa này, do nguyện lực nên được thấy nhiều Ðức Phật, nhẫn đến thấy trăm ngàn ức na do tha Ðức Phật đều dùng tâm quảng đại, thâm tâm để cúng dường cung kính tôn trọng tán thán, cũng cúng dường tất cả chúng tăng. Ðem thiện căn này hồi hướng Vô thượng Bồ đề.
Nơi Chư Phật, Bồ tát này cung kính nghe pháp, nghe xong thọ trì, được như thiệt Tam muội trí huệ quang minh, tùy thuận tu hành ghi nhớ chẳng bỏ. Lại được pháp tạng thậm thâm của Chư Phật. Trải qua vô lượng trăm ngàn ức na do tha kiếp, những thiện căn đã có lại càng sáng sạch.
Ví như chơn kim, dùng báu tỳ lưu ly luôn dồi bóng, thời càng thêm sáng sạch.
Cũng vậy, Bồ tát đệ Lục Địa này dùng phương tiện huệ theo dõi quán sát, những thiện căn đã được càng thêm sáng sạch, càng thêm tịch diệt, không gì che khuất được.
Ví như ánh sáng của mặt trăng chiếu đến thân chúng sanh làm cho được mát mẽ, bốn thứ phong luân không ngăn hoại được.
Cũng vậy, những thiện căn của bực Bồ tát này hay dập tắt ngọn lửa phiền não của vô lượng trăm ngàn ức na do tha chúng sanh. Bốn thứ ma đạo không phá hoại được.
Trong mười môn Ba la mật, Bồ tát này thiên nhiều về Bát nhã Ba la mật, ngoài ra tùy sức tùy phần tu các môn khác.
Chư Phật tử! Đây là lược nói về đại Bồ tát đệ lục Hiện tiền địa. Bồ tát an trụ nơi bực này thường hiện làm thiện hóa thiên vương, việc làm tự tại. Tất cả sự vấn nạn của hàng Thanh văn không làm thối khuất được. Có thể làm cho chúng sanh trừ diệt ngã mạn, thâm nhập duyên khởi.
Tất cả công hạnh bố thí, ái ngữ, lợi hành, đồng sự đều chẳng rời niệm Phật, niệm Pháp, niệm Tăng, nhẫn đến chẳng rời niệm đầy đủ Nhứt thiết chủng trí.
Bồ tát này lại nghĩ rằng: với tất cả chúng sanh, tôi sẽ là thượng thủ, là thắng, nhẫn đến bực y chỉ của Nhứt thiết chủng trí.
Bồ tát này nếu chuyên cần tinh tấn, trong khoảng một niệm được trăm ngàn ức Tam muội, nhẫn đến thị hiện trăm ngàn ức thân Phật, mỗi mỗi thân Phật thị hiện trăm ngàn ức Bồ tát làm quyến thuộc.
Nếu dùng nguyện lực thị hiện tự tại thời hơn đây, nhẫn đến trăm ngàn ức na do tha kiếp chẳng thể đếm biết được.
Kim Cang Tạng Bồ tát muốn tuyên lại nghĩa này mà nói kệ rằng:Kim Cang Tạng Bồ tát nói với Giải Thoát Nguyệt Bồ tát rằng: Thưa Phật tử! đại Bồ tát đã tròn đủ công hạnh của đệ Lục Địa muốn vào đệ thất Viễn hành địa, phải tu mười môn phương tiện huệ phát khởi đạo thù thắng.
Ðây là mười đạo thù thắng:
Dầu khéo tu không, vô tướng, vô nguyện Tam muội mà từ bi chẳng bỏ chúng sanh. Dầu được pháp bình đẳng của chư Phật mà thích thường cúng dường Phật. Dầu nhập môn quán không trí mà siêng chứa phước đức. Dầu xa rời tam giới mà trang nghiêm tam giới. Dầu rốt ráo dập tắt ngọn lửa phiền não mà có thể vì tất cả chúng sanh khởi hạnh diệt tắt ngọn lửa phiền não tham, sân, si. Dầu biết các pháp như huyễn, như mộng, như bóng, như vang, như dương diệm, như biến hóa, như trăng dưới nước, như tượng trong gương, tự tánh bất nhị, mà tùy tâm tác động vô lượng sai khác. Dầu biết tất cả quốc độ dường như hư không mà hay dùng diệu hạnh thanh tịnh trang nghiêm Phật độ. Dầu biết pháp thân của Chư Phật bổn tánh không thân mà dùng tướng hảo trang nghiêm thân mình. Dầu biết âm thanh của chư Phật tánh không tịch diệt chẳng thể ngôn thuyết, mà có thể tùy tất cả chúng sanh phát ra các thứ âm thanh thanh tịnh sai khác. Dầu tùy Chư Phật rõ biết tam thế chỉ là nhứt niệm, mà tùy ý giải sai biệt của chúng sanh, dùng các loại tướng, các thứ thời gian, các thứ kiếp số để tu tập công hạnh.
Bồ tát dùng môn Phương tiện huệ phát khởi hạnh thù thắng này, từ đệ lục Hiện tiền địa vào đệ thất Viễn hành địa. Lúc vào đệ Thất Địa rồi thời các hạnh này thường hiện tiền, gọi là an trụ nơi đệ thất Viễn hành địa.
Phật tử! Đại Bồ tát an trụ đệ Thất Địa này rồi, thời vào vô lượng chúng sanh giới, vào vô lượng công nghiệp giáo hóa chúng sanh của Chư Phật, vào vô lượng thế giới võng, vào vô lượng quốc độ thanh tịnh của Chư Phật, vào vô lượng pháp sai biệt, vào vô lượng hiện giác trí của Chư Phật, vào vô lượng kiếp số, vào vô lượng trí giác liễu tam thế của Chư Phật, vào vô lượng tín giải sai biệt của chúng sanh, vào vô lượng các loại thân Danh sắc của Chư Phật thị hiện, vào vô lượng căn tánh sở thích sai biệt của chúng sanh, vào vô lượng ngữ ngôn âm thanh làm cho chúng sanh hoan hỷ của chư Phật, vào vô lượng các loại tâm hành của chúng sanh, vào vô lượng trí rõ biết rộng lớn của Chư Phật, vào vô lượng tín giải của Thanh văn thừa, vào vô lượng trí đạo của Chư Phật dạy khiến tín giải, vào vô lượng pháp thành tựu của Bích Chi Phật, vào vô lượng môn trí huệ thâm thâm của chư Phật dạy khiến thẳng vào, vào vô lượng hạnh phương tiện của chư Bồ tát, vào vô lượng sự tập thành của Đại thừa của Chư Phật dạy làm cho Bồ tát được vào.
Bồ tát này nghĩ rằng: vô lượng cảnh giới của Như Lai như vậy, nhẫn đến trăm ngàn ức na do tha như vậy, nhẫn đến trăm ngàn ức na do tha kiếp chẳng thể biết được. Tôi đều phải dùng tâm vô công dụng, vô phân biệt để thành tựu viên mãn.
Chư Phật tử! Bồ tát này dùng thâm trí huệ quán sát như vậy. Thường siêng tu tập Phương tiện huệ khởi đạo thù thắng an trụ bất động, không một niệm thôi nghỉ phế bỏ. Ði, đứng, ngồi, nằm, nhẫn đến lúc ngũ chiêm bao cũng chưa từng tương ưng với cái chướng. Luôn không hề bỏ những quán niệm trên đây.
Trong mỗi niệm, Bồ tát này thường có thể đầy đủ mười Ba la mật.
Tại sao vậy? Vì mỗi niệm, Bồ tát này đều lấy đại bi làm trước để tu hành Phật pháp hướng đến Phật trí. Những thiện căn đã có đều vì cầu Phật trí mà bố thí cho chúng sanh, đây gọi là đàn Ba la mật. Hay diệt trừ những lửa phiền não, đây gọi là thi la Ba la mật. Từ bi làm đầu không tổn hại chúng sanh, đây gọi là sằn đề Ba la mật. Cầu pháp thắng thiện không nhàm đủ, đây gọi là tỳ lê gia Ba la mật. Nhứt thiết trí đạo thường hiện tiền chưa từng tán loạn, đây gọi là thiền na Ba la mật. Hay nhẫn thọ các pháp bất sanh bất diệt, đây gọi là Bát nhã Ba la mật. Hay xuất sanh vô lượng trí, đây gọi là phương tiện Ba la mật, hay cầu thượng thượng thắng trí, đây gọi là nguyện Ba la mật. Tất cả dị luận và các ma chúng không trở hoại, đây gọi là lực Ba la mật. Rõ biết các pháp đúng thật đây gọi là trí Ba la mật.
Chư Phật tử! Mười môn Ba la mật này, trong mỗi niệm Bồ tát đều đã đầy đủ.
Cũng vậy, bốn nhiếp pháp, bốn pháp trì, ba mươi bảy phẩm trợ đạo, ba môn giải thoát, lược nói nhẫn đến tất cả pháp Bồ đề phần, trong mỗi niệm, Bồ tát này đều viên mãn cả.
Bấy giờ Giải Thoát Nguyệt Bồ tát hỏi Kim Cang Tạng Bồ tát rằng: Thưa Phật tử! Bồ tát chỉ ở trong đệ Thất Địa này đầy đủ tất cả pháp Bồ đề phần, hay là trong các địa cũng có thể đầy đủ?
Kim Cang Tạng Bồ tát nói: Thưa Phật tử! Bồ tát ở trong mười địa đều có thể đầy đủ pháp Bồ đề phần, nhưng đệ Thất Địa thù thắng hơn.
Tại sao vậy? Vì đệ Thất Địa công dụng viên mãn thời được vào trí huệ tự tại hạnh.
Chư Phật tử! Bồ tát ở trong bực Sơ địa vì duyên tất cả Phật pháp để nguyện cầu nên đầy đủ pháp Bồ đề phần. Vì đệ Nhị Địa lìa tâm cấu nhơ. Vì đệ Tam Địa nguyện cầu càng tăng trưởng được pháp quang minh. Vì đệ Tứ Địa nhập đạo. Vì đệ Ngũ Địa thuận thế gian mà tu tập. Vì đệ Lục Địa nhập pháp môn thậm thâm. Vì đệ Thất Địa phát khởi tất cả Phật pháp. Tất cả địa đều cũng đầy đủ pháp Bồ đề phần.
Tại sao vậy? Bồ tát từ Sơ địa đến đệ Thất Địa thành tựu trí công dụng phần. Do công lực này, từ đệ Bát Địa đến đệ Thập Địa vô công dụng hạnh đều được thành tựu.
Chư Phật tử! Ví như có hai thế giới: một thời tạp nhiễm, một thời thuần tịnh. Chặng giữa của hai thế giới này khó qua được, chỉ trừ bực Bồ tát có đại thần thông phương tiện nguyện lực.
Chư Phật tử! Bồ tát ở các địa cũng như vậy: có tạp nhiễm hạnh, có thanh tịnh hạnh. Chẳng giữa của hai hạnh này khó qua được, chỉ trừ Bồ tát có đại nguyện lực Phương tiện trí huệ mới có thể qua được.
Giải Thoát Nguyệt Bồ tát hỏi: Thưa Phật tử! bảy địa Bồ tát này là nhiễm hạnh hay là tịnh hạnh?
Kim Cang Tạng Bồ tát nói: Thưa Phật tử! từ Sơ địa đến Thất Địa, công hạnh tu tập đều lìa bỏ nghiệp phiền não, vì hồi hướng Vô thượng Bồ đề, vì phần được đạo bình đẳng, nhưng chưa được gọi là hạnh siêng phiền não.
Chư Phật tử! Như Chuyển luân thánh vương ngự tượng bửu du hành tứ thiên hạ, biết có người bần cùng khốn khổ mà không bị lây những sự họa hoạn đó, nhưng chưa được gọi là siêu nhơn loại. Nếu bỏ thân chuyển luân vương sanh lên trời phạm thế, ngự thiên cung thấy ngàn thế giới, du hành ngàn thế giới, thị hiện quang minh oai đức của Phạm thiên mới gọi là siêu nhơn loại.
Chư Phật tử! Bồ tát cũng như vậy. Ban đầu từ bực Sơ địa đến bực đệ Thất Địa, ngự xe Ba la mật du hành thế gian, biết quá hoạn phiền não của thế gian. Vì ngự chánh đạo nên chẳng bị lỗi lầm của phiền não làm lây nhiễm, nhưng chưa gọi là siêu phiền não hạnh. Nếu bỏ tất cả hạnh hữu công dụng, tư đệ Thất Địa vào đệ Bát Địa, ngự xe Bồ tát, thanh tịnh du hành thế gian, biết phiền não lỗi lầm chẳng bị lây nhiễm, mới gọi là siêu phiền não hạnh, vì được siêu quá hết tất cả.
Chư Phật tử! Bồ tát đệ Thất Địa này siêu quá hết những phiền não đa tham, đa sân v.v … mà an trụ. Bực này chẳng gọi là có phiền não, cũng chẳng gọi là không phiền não.
Tại sao vậy? Vì ở bực này, tất cả phiền não chẳng hiện hành nên gọi chẳng gọi là có. Vì cầu Phật trí tâm chưa mãn toại nên chẳng gọi là không.
Chư Phật tử! Bồ tát an trụ bực đệ Thất Địa dùng tâm thâm tịnh mà thành tựu thân nghiệp, ngữ nghiệp và thành tựu ý nghiệp. Tất cả những nghiệp đạo bất thiện bị Phật quở trách đều đã lìa bỏ. Tất cả thiện nghiệp mà Phật khen thời thường khéo tu hành. Tất cả kinh, thơ, kỹ thuật của thế gian như đã nói ở đệ Ngũ Địa đều tự nhiên thật hành thông thạo chẳng cần dụng công.
Bồ tát ở trong đại thiên thế giới làm đại minh sư. Chỉ trừ Ðức Như Lai và từ đệ Bát Địa trở lên, thâm tâm diệu hạnh của các Bồ tát khác đều không bằng được.
Ở bực này, những thiền Tam muội, thần thông giải thoát đều được hiện tiền. Nhưng là do tu tập mà thành, chẳng phải báo đắc thành như bực đệ Bát Địa.
Bực Bồ tát này trong mỗi niệm tu tập đầy đủ Phương tiện trí lực, và tất cả pháp Bồ đề phần đều càng viên mãn hơn.
Chư Phật tử! Bồ tát trụ bực này nhập Tam muội Bồ tát thiện quán trạch, Tam muội thiện trạch nghĩa, Tam muội tối thắng huệ Tam muội phân biệt nghĩa tạng, Tam muội như thiệt phân biệt nghĩa, Tam muội thiện trụ kiên cố căn, Tam muội trí huệ thần thông môn, Tam muội pháp giới nghiệp, Tam muội Như Lai thắng lợi, Tam muội chủng chủng nghĩa tạng sanh tử Niết bàn môn. Nhập trăm ngàn Tam muội đầy đủ môn đại trí thần thông như vậy, tu tập thanh tịnh các trí địa.
Vì Bồ tát này được nhập các Tam muội trên đây khéo tu tập thanh tịnh phương tiện huệ, đại bi lực nên vượt hơn bực Nhị thừa, được quán sát trí huệ địa.
Chư Phật tử! Bồ tát trụ bực này khéo tu tịnh vô lượng thân nghiệp vô tướng hành, ý nghiệp vô tướng hành nên được quang minh vô sanh pháp nhẫn.
Giải Thoát Nguyệt Bồ tát hỏi: Thưa Phật tử! Bồ tát từ Sơ địa đến bực này có vô lượng thân nghiệp, ngữ nghiệp, ý nghiệp há chẳng vượt hơn háng Nhị thừa ư?
Kim Cang Tạng Bồ tát nói: Thưa Phật tử! các bực đó đều vượt hơn, nhưng chỉ là do nguyện cầu Phật pháp, chẳng phải là sức tự trí quán sát. Nay trong bực đệ Thất Địa này do tự trí lực nên tất cả Nhị thừa chẳng kịp được.
Ví như vương tử sanh ở cung vua, do vương hậu sanh có đủ vương tướng. Khi sanh ra thời đã hơn tất cả các quan, nhưng chỉ do đức lực của nhà vua chớ chẳng phải tự lực, khi thân trưởng thành, toàn vẹn tất cả nghề nghiệp oai đức, thời mới là do tự lực mà hơn tất cả thần dân.
Ðại Bồ tát cũng vậy. Lúc sơ pháp tâm, do vì chí cầu đại pháp nên vượt hơn tất cả Thanh văn, Duyên giác. Nay an trụ bực đệ Thất Địa do tự lực trí huệ nên vượt lên trên tất cả Nhị thừa.
Chư Phật tử! Bồ tát an trụ bực đệ Thất Địa này được viễn ly vô hành thậm thâm, thường tu hành thân, khẩu, ý, siêng cầu đạo Vô thượng chẳng bỏ rời. Thế nên Bồ tát này dầu đi nơi thiệt tế mà chẳng tác chứng.
Giải Thoát Nguyệt Bồ tát hỏi: Thưa Phật tử! Bồ tát từ địa nào lên đến địa nào có thể nhập được diệt định?
Kim Cang Tạng Bồ tát nói: Thưa Phật tử! Bồ tát từ đệ Lục Địa trở lên có thể nhập diệt định. Nay an trụ nơi đệ Thất Địa này thời có thể mỗi niệm nhập diệt định, cũng mỗi niệm xuất, nhưng không tác chứng. Thế nên Bồ tát này gọi là thành tựu thân, ngữ, ý nghiệp bất tư nghì, đi nơi thiệt tế mà chẳng tác chứng.
Ví như có người ngồi thuyền vào biển, do sức thiện xảo nên không bị tai nạn.
Cũng vậy Bồ tát ở bực này ngồi thuyền Ba la mật đi trong biển thiệt tế, do nguyện lực nên chẳng chứng diệt.
Chư Phật tử! Bồ tát này được Tam muội trí lực như vậy, do đại phương tiện, dầu thị hiện sanh tử mà luôn trụ Niết bàn, dầu quyến thuộc vây quanh mà thường thích xa lìa, dầu do nguyện lực thọ sanh trong ba cõi mà chẳng nhiễm thế pháp, dầu thường tịch diệt do sức phương tiện mà lại phừng cháy, dầu đốt nhưng chẳng cháy, dầu tùy thuận Phật trí mà thị hiện vào bực Thanh văn Bích Chi Phật, dầu được Phật cảnh giới mà thị hiện ở cảnh giới ma, dầu siêu ma đạo ma thị hiện hành ma pháp, dầu thị hiện đồng với ngoại đạo mà chẳng bỏ Phật pháp, dầu thị hiện tùy thuận tất cả thế gian mà thường thật hành tất cả pháp xuất thế.
Bồ tát này chỗ có tất cả sự trang nghiêm vượt hơn tất cả sự trang nghiêm của trời, rồng, bát bộ, người, phi nhơn. Tứ thiên vương, Đế thích, Phạm vương thảy, mà chẳng rời bỏ tâm mến thích chánh pháp.
Chư Phật tử! Bồ tát thành tựu trí huệ như vậy trụ bực Viễn hành địa do nguyện lực nên được thay nhiều Đức Phật, nhẫn đến thấy trăm ngàn ức na do tha Ðức Phật, đều kính trọng tán thán cúng dường với tâm quảng đại, tâm tăng thắng. Cũng cúng dường tất cả chúng tăng. Ðem thiện căn này hồi hướng Vô thượng Bồ đề. Lại ở chỗ chư Phật cung kính nghe pháp, nghe xong thọ trì, được như thiệt Tam muội trí huệ quang minh, tùy thuận tu hành hộ trì chánh pháp, thường được Chư Phật hoan hỷ khen ngợi. Hàng Nhị thừa không thể vấn nạn làm thua được. Bồ tát này làm lợi ích chúng sanh pháp nhẫn thanh tịnh. Như vậy trải qua vô lượng trăm ngàn ức na do tha kiếp những thiện căn đã có càng thêm tăng thắng.
Ví như chơn kim, dùng các thứ châu báu cẩn xen vào càng làm cho chơn kim sáng chói hơn, những vật trang nghiêm khác không thể sánh được.
Những thiện căn của Bồ tát đệ Thất Địa này cũng như vậy, do sức phương tiện huệ càng sáng sạch hơn, chẳng phải hàng Nhị thừa sánh kịp được.
Chư Phật tử! ví như ánh sáng mặt trời, những ánh sáng của trăng sao v.v… đều không sánh được. Những chỗ sình lầy nơi đại địa, ánh sáng mặt trời có thể làm khô ráo.
Bồ tát Viễn hành địa này cũng như vậy, tất cả hàng Nhị thừa không khéo kịp, được có thể làm cạn khô sình lầy phiền não của tất cả chúng sanh.
Bồ tát này thiên nhiều về Phương tiện Ba la mật. Chín môn Ba la mật kia thời tùy sức tùy phần mà tu tập.
Chư Phật tử! Ðây là lược nói đại Bồ tát Ðệ Thất Viễn Hành Ðịa.
Bồ tát an trụ bực này thường làm tự tại Thiên Vương, khéo vì chúng sanh mà nói pháp chứng trí, khiến họ chứng nhập.
Tất cả công hạnh bố thí, ái ngữ, lợi hành, đồng sự đều chẳng rời niệm Phật, niệm Pháp, niệm Tăng nhẫn đến chẳng rời niệm đầy đủ Nhứt thiết chủng trí.
Bồ tát này lại nghĩ rằng: Tôi sẽ ở trong tất cả chúng sanh làm thượng thủ, là thắng, nhẫn đến là bực y chỉ của Nhứt thiết chủng trí.
Bồ tát này nếu phát cần tinh tấn, thời trong khoảng một niệm được trăm ngàn ức na do tha Tam muội, nhẫn đến thị hiện trăm ngàn ức na do tha Bồ tát để làm quyến thuộc.
Nếu dùng nguyện lực thù thắng tự tại thị hiện thời hơn số trên đây, nhẫn đến trăm ngàn ức na do tha kiếp chẳng thể đếm biết được.
Kim Cang Tạng Bồ tát muốn tuyên lại nghĩa này mà nói kệ rằng: