Đời mạt Pháp - Phần 1

****

Hình như mộng mà không phải mộng.

Từ đâu đưa đến bóng Từ Bi;

Thốt những lời bất khả tư nghì,

Ngồi tại thế dường đi trong gió.

Thân tứ đại thấy rằng không có,

Ngũ trược đời như bỏ từ lâu;

Lặng lẽ nghe giáo lý nhiệm mầu,

Một bài kệ bắt đầu vang vội.

Rằng:

Tám muôn bốn ngàn pháp,

10. Vào thời kỳ mạt kiếp;

Dễ tu có một môn,

Niệm A Di Đà Phật,

Mọi tội lỗi tiêu tan,

Các vọng tâm biến mất;

Niệm Phật một lòng thành,

Đủ sanh về Phật quốc.

Tiếng kệ ấy tai nghe đã dứt,

Lòng còn đang phưởng phất như mơ;

Vừa xét suy vừa cũng đợi chờ,

20. Những gì sẽ được cho nghe nữa.

Không riêng muốn một mình xem sửa,

Muốn cho nhiều người nữa được nghe;

Bởi thấy đời nay quá khắt khe,

Ít người chịu tin nghe đạo lý.

Kẻ thì bởi không ai dẫn chỉ,

Người thì vì thế sự buộc ràng;

Đa số người chỉ biết thế gian,

Không tin có thiên đàng địa ngục.

Nên chẳng thiết đến điều tội phúc,

30. Chỉ làm theo sở dục thường ngày;

Có phải chăng vì lý do này,

Khiến nhân loại đông tây thù ghét.

Lấy đạo nghĩa con người ra xét,

Không khỏi sanh lắm việc lo buồn;

Rối đời không mấy kẻ gỡ suông,

Trái lại lắm người đương thêm rối.

Kẻ thì tạo rối trong gia nội,

Người thì gây rối tới bên ngoài;

Trường cạnh tranh cứ mãi kéo dài,

40. Khiến người khắp trần ai đều rối.

Như đã hiểu tâm nầy mọi nỗi,

Bóng Từ Bi tiếp nối thêm rằng:

Chúng sanh trong nhà lửa,

Đang say giấc mộng trường;

Nếu không người gọi thức,

Tất bị cháy tan xương.

Chuông Thiền nên dộng gấp,

Nước Tịnh phải rưới bươn;

Độ dân rời hỏa trạch,

50. Cùng Phật đáo Tây Phương.

Tử sanh không ràng buộc,

Phiền não hết vấn vương;

Vượt ngoài vòng nhân ngã,

Khỏi hẳn cảnh ghét thương.

Phàm tình không phá phách,

Sự thế hết nhiễu nhương;

Luôn vui không thấy khổ,

Thật tự tại miên trường.

Chúng sanh trong hạ giới,

60. Mau cải ác tùng lương;

Giấc mê trần hãy tỉnh,

Cửa Phật pháp mau nương.

Cõi đời là đau khổ,

Kiếp sống vốn vô thường;

Rán tu cho giải thoát,

Ấy là kế thượng phương.

Nghe kệ qua không ngớt suy lường,

Làm sao gọi kẻ còn mê giấc.

Chạy ra khỏi nhà đương cháy hực,

70. Giải quyết cho xong cuộc hồng gian;

Nhược bằng không tỉnh kiếp mộng tràng,

Đời khó tránh tiêu tan tro mạt

Lâm tử trận phải tìm lối thoát,

Rớt sông mê bờ giác khá tầm;

Người đời nên sớm biết hồi tâm,

Chận đứng kiếp thăng trầm thế sự.

Tin lời Phật chớ nên lưỡng lự,

Phải nhất tâm bỏ dữ làm lành;

Tất nhiên là nghiệp khổ chúng sanh,

80. Chẳng có cớ lôi mình vào đó.

Việc ấy rất nhiều người biết rõ,

Nhưng lòng không chịu bỏ cho xong;

Cứ để cho mờ mịt cõi lòng,

Năm tháng cứ tùy tòng thị dục.

Rốt cuộc chỉ để giòi tửa nút,

Riêng mình thì tiếp tục chịu đày;

Rừng mê càng sanh mọc thêm dày,

Biển khổ cứ đào xoay sâu thẳm.

Giống sanh tử nhiều đời gieo rắm,

90. Khó nhổ cho hết đặng nhứt thời;

Nhờ Từ Bi chỉ dạy cho đời,

Những đạo pháp hợp thời hiện tại,

Đây vừa phát tâm cầu thế ấy,

Liền nghe bài kệ dạy như sau:

Tất cả tấm lòng thành,

Gồm vào một niệm Phật;

Khi niệm ấy phát lên,

Vang rền trong trời đất.

Rừng mê cháy sạch không,

100. Biển khổ lấp bằng mặt;

Chỉ trong cái hoát nhiên,

Thấy rõ Tam Thế Phật.

Nghe kệ qua như là mở gút,

Giúp cho người thiểu đức dễ tu;

Bất luận là kẻ trí người ngu,

Đều có thể trì câu Lục Tự.

Thật niệm Phật dứt lòng hung dữ,

Quyết tu hành bỏ sự gian phi;

Lợi danh đời lòng chẳng thiết chi,

110. Đường giải thoát cố đi cho tột.

Trong nhà lửa mà không bị đốt,

Ở cõi trần mà vượt khỏi mê;

Có vinh huê chẳng nhiễm vinh huê,

Được phú quí không mê phú quí.

Càng có của càng đem bố thí,

Càng có quyền càng nghĩ cứu dân;

Giàu sang không phụ bạc cơ bần,

Thông minh chẳng nhạo khinh ngu dại.

Được thân thế lòng càng rộng rãi,

120. Đủ tiện nghi dạ phải khoan dung;

Không thừa cơ chụp giựt hành hung,

Chẳng cậy thế thổi lông tìm vết.

Muốn làm sống không đành làm chết,

Thương người không nỡ ghét hại ai;

Tìm làm cho hòa nhã tốt tươi,

Chẳng muốn tạo lôi thôi gây gổ.

Giữ nhân cách, biết điều thẹn hổ,

Ở thẳng ngay, sống có cương thường;

Nghe khổ người lòng biết xót thương,

130. Thấy đói biết chia cơm sẻ áo.

Ở chòm xóm lấy câu hòa hảo,

Trong gia đinh gìn đạo hiếu thân;

Ai cũng đều ăn ở có nhân,

Người đời sẽ bớt phần thống khổ.

Ai cũng biết chung lo tế độ,

Thì ngục môn bế ngõ từ lâu;

Được lạc an khắp cả hoàn cầu,

Đâu đến nỗi khổ sầu tấp nập,

Nghe lời Phật lòng lành rán tập,

140. Chí công lo niệm Phật tu hành;

Lúc sống không đày đọa thân sanh,

Khi thác được gởi mình cõi Phật.

Ý nghĩ đến đây vừa mới dứt,

Kế nghe bài kệ khác ngâm lên:

Rằng:

Đi đứng niệm Di Đà,

Nằm ngồi trì Lục Tự;

Thức cũng tưởng A Di.

Ngủ cũng ghi Sáu Chữ.

Nói cũng nhớ Nam Mô,

150. Nín cũng ôm Phật Sự;

Cực Lạc muốn Vãng Sanh,

Cứ y hành như thử.

Mật ý bảo rằng dù đa sự,

Cũng thầm ghi sáu chữ Di Đà;

Niệm Phật tâm chẳng chút nào xa,

Tất không chỗ để tà ý khởi.

Chỉ một niệm cầm lòng đi tới,

Phật Tây Phương sẽ gọi đến tên;

Chốn Liên Trì sen báu nở lên,

160. Khi mãn kiếp ngồi trên chín phẩm.

Người đời khá để lòng suy gẫm,

Tìm lối ra khỏi cảnh hồng trần;

Chớ chuốc thêm tội lỗi vào thân,

Nên cương quyết dứt lần nghiệp chướng.

Ở rộng rãi chớ nên hẹp lượng,

Lo giúp người đừng tưởng riêng mình;

Đối với ai cũng ở thật tình,

Chớ đừng có lòng sanh giả dối.

Rán ngừa tránh đừng cho phạm lỗi,

170. Lỡ phạm rồi tự hối chừa ngay;

Được thế là cũng quí lắm thay,

Người đời có mấy ai toàn thiện.

Bậc Tiên Thánh trước khi chưa hiển,

Cũng lỗi lầm nhiều chuyện như ai;

Nhưng nhờ lòng cương quyết dẻo dai,

Nên các việc lầm sai chừa hết.

Từ những chỗ tâm trần mê mết;

Đổi ra lòng cầu Phật vãng sanh

Tuy khó khăn cố gắng sẽ thành,

180. Vạn sự ở nơi mình trì chí.

Trong trí não đây còn đang nghĩ,

Được nghe thêm kệ chỉ cho rằng:

Ở chỗ vắng không người,

Cũng như nơi đô hội;

Bình tĩnh niệm A Di,

Chăm nom Bồ Đề cội.

Nếu tà ý còn sanh,

Bởi Phật tâm còn rối;

Khéo điều khiển lòng mình,

190. Đường Tây Phương một lối.

Nghe kệ xong nghĩa mầu đã hội,

Tự mình chừa chớ đợi Phật răn;

Chưa trọn lành còn phải ngừa ngăn,

Được toàn thiện khỏi cần xem sửa.

Buổi sơ cơ biết ra công chữa.

Thành quả rồi thì thuở nhàn cư;

Khó khăn là từ bước hỏng hư,

Mà biết sửa ra người đứng đắn.

Việc khó tạo quyết làm sẽ đặng,

200. Đạo khó tu cố gắng thì thành;

Người chịu hành hay chẳng chịu hành,

Là tất cả mối manh quan trọng.

Biết trừ lúc tâm vừa mới vọng,

Thì tội đâu còn lộng ra ngoài;

Dao lụt mà được bén nhờ mài,

Phàm nên Thánh nhờ hay tu luyện.

Muốn cho Phật Di Đà lai viếng,

Trong lòng đừng vắng tiếng Nam Mô;

Có thật mời thì kẻ mới vô,

210. Không thèm gọi ai mà bước đến.

Mong về Phật cõi phàm chớ mến,

Muốn nên Tiên tách bến hồng trần;

Phải quyết tâm chớ có ngại ngần.

Quang âm cứ xoay vần chẳng đợi.

Chúng sanh ở trong miền hạ giới,

Khá chọn đường đi tới Tây phương;

Để phủi rồi hết cảnh oan ương,

Và cũng dứt xong đường sanh tử.

Nếu nghiệp ác người còn lo trữ,

220. Tất là không khỏi sự báo oan.

Vay thế gian phải trả thế gian,

Đi đường Phật thì sang cõi Phật.

Thế gian chịu khổ sầu chất ngất,

Cõi Phật thì khoái lạc vô biên.

Rán tu hành rán chưởng phước duyên,

Để sớm được trường miên bổn mạng.

Kiếp người thấy tợ vừng mây ráng,

Ngọn gió qua đủ tán số căn;

Ham làm chi những việc hung hăng,

230. Để chịu lắm tai nàn kiếp sống.

Không học Phật cũng gìn đạo Khổng,

Chẳng tu Tiên cũng sống nên người.

Lấy lương tâm ra đối xử đời,

Cho xã hội loài người tốt đẹp.

Các tật xấu thói hư nên dẹp,

Rán trau tria tánh nết hiền lành;

Chớ quá vì mến việc lợi danh,

Đức liêm sĩ của mình chôn lấp.

Bề nhơn cách cũng cần tu tập,

240. Việc lễ nghi phải học đàng hoàng.

Tuy quen thân cũng chớ sỗ sàng,

Dù cật ruột cũng đừng bướng bả.

Cách ăn nói chọn lời tao nhã,

Khi nằm ngồi lựa chỗ khiêm cung.

Kẻ nhận lầm thì khá thứ dung,

Người nói đúng nên công nhận phải.

Khôn ngoan chớ khinh người ngu dại,

Giàu có đừng bạc đãi nghèo hèn.

Bất luận người ấy lạ hay quen,

250. Khi hữu sự sẵn sàng giúp đỡ.

Trước việc nghĩa lòng không hề sợ,

Ấy những điều cần có nơi người.

Ở thời kỳ thế kỷ hai mươi,

Các việc thiện con người khó tập,

Nhưng cũng rán ra công bồi đắp,

Để cho ra phẩm cách con người.

Đời văn minh sống chẳng tốt tươi,

Thì giá trị con người đâu xứng.

Xét suy kỹ rồi trau trỉa phận,

260. Để bớt đi nhơ bẩn cuộc đời.

Trong lòng đây còn nghĩ chưa thôi,

Liền nghe được những lời kệ khác.

Rằng:

Bụi trần tuy bao phủ

Son sắc vẫn một lòng

Mây qua trăng lại tỏ

Sóng lặng biển huờn trong

A Di không ngớt tưởng

Đà Phật vẫn hằng mong

Nguyện sanh về Cực Lạc

270. Chẳng thích ở trần hồng

Được phát tâm như thế,

Chúng sanh đó thành công.

Nghe kệ này chứng tỏ cõi lòng,

Dù lăn lóc cũng không thể mất.

Dứt mê được tức huờn tâm Phật,

Rửa bụi xong vẻ ngọc sáng ra.

Phải tự tin nơi bổn tâm ta,

Rán tìm kiếm cho ra manh mối.

Người khó được có lòng tự hối,

280. Biết hối thì tội lỗi đều tiêu.

Đọa quyết tu thì cũng được siêu,

Sớm phàm tục kế chiều Tiên Thánh.

Ma hay Phật tùy lòng bá tánh,

Người cũng nên lựa cảnh mà đi.

Được trở nên Phật chẳng khó gì,

Khó là bởi không y lời Phật.

Lòng này nghĩ đến đây vừa dứt,

Tiếng kệ mầu tiếp tục vang lên.

Rằng:

Niệm A Di Đà Phật

290. Nối liền không hở dứt

Lục tặc hết đường sanh

Tam bành không chỗ xuất

Tan dần nẻo ngục môn

Hiện rõ đường Lạc quốc.

Sức mầu nhiệm vô cùng,

Khi được chơn công đức.

Tuy rằng tiếng kệ mầu đã dứt,

Lòng chưa ngưng một phút nghỉ ngơi.

Những điều chi Phật đã thốt lời,

300. Cố suy nghiệm để khơi nguồn đạo.

Xét rằng kiếp phàm là khổ não,

Vạn vật là mộng ảo đồng trường.

Việc tử sanh không trốn khỏi đường,

Thật là chẳng khác tuồng con múa.

Nếu không sớm tìm đường sáng sủa,

Còn muôn đời sống chỗ u minh.

Bị lợi danh làm mất tâm linh,

Vì vật chất quên tình cảm tốt.

Thấy tệ bạc khiến lòng như đốt,

310. Nghe gian ngoan bắt sốt ruột rà.

Giờ phút nào cũng rất thiết tha,

Lòng dạ của người ta từ mẫn,

Bỏ đi tánh hẹp hòi nhơ bẩn,

Rèn tập lòng rộng lớn sạch trong,

Cứu đồng bào bớt cảnh long đong,

Giúp nhơn loại khỏi vòng tai biến,

Vì chánh nghĩa riêng thân vui hiến,

Lo đạo mầu mặc tiếng khen chê,

Quyết làm cho đời tỉnh giấc mê,

320. Phận mình có quản chi việc khổ.

Noi chí Phật trọn đời cứu độ,

Học Từ bi rộng mở lòng thương.

Kêu gọi người cải ác tùng lương,

Lo giải thoát là phương cứu cánh.

Luôn niệm Phật thường trau đức hạnh,

Chừa ác ngôn với tránh tà tâm;

Lo ăn năn khi đã lạc lầm,

Biết nhận lẽ khuyên răn chánh đáng;

Việc hào hiệp khó làm cũng rán,

330. Ở thẳng ngay khó đặng cũng lo.

Đường đời tuy có lắm quanh co,

Rán chiều uốn để lo đạo đức.

Thấy kẻ yếu liền ra giúp sức,

Việc lợi dân chẳng chút ngại ngần.

Thật hành câu vị nghĩa vong thân,

Đem khêu tỏ tinh thần bác ái.

Kiếp này chẳng cứu xong nhân loại,

Thì kiếp sau cũng nối độ đời.

Chữ từ bi nhứt định không rời,

340. Câu hỷ xả muôn đời chẳng bỏ.

Đạo Phật quyết tình khai rộng ngõ,

Pháp tu nguyền vạch rõ nhiều phương,

Cho nhơn sanh Cực Lạc biết đường

Sớm giải kiếp trần dương tạm giả.

Còn đang nghĩ ngợi nhiều trong dạ,

Kế nghe bài kệ tỏ thêm rằng:

Lòng vui chẳng chỗ lường,

Tình thương không vật sánh.

Thật là tâm từ bi,

350. Thật là ý Phật Thánh.

Hỡi kẻ ở hồng trần,

Hỡi người ta bà cảnh,

Muốn cùng Phật sanh cư,

Phải vui thương bá tánh;

Nghiệp chướng chớ đeo mang,

Nợ thế gian trả rảnh.

Nhứt tâm niệm Di Đà,

Trì chí lo đạo hạnh.

Trong không rối loạn tâm,

360. Ngoài chẳng bìu díu cảnh,

Rộng tợ khoảng hư không,

Sáng như mặt nhựt ánh.

Đạt đến chỗ này rồi,

Không còn lời so sánh.

Tiếng kệ ấy ngân như chuông đánh,

Vẫn còn nghe văng vẳng bên tai.

Người nào dù có lắm ngủ say

Nghe đến cũng mở ngay đôi mắt.

Biết rõ giấc mộng trần mê hoặc,

370. Bừng tỉnh ngay không chút dần dà.

Rất ước mong khắp hết người ta,

Đồng tưởng Phật Di Đà thường niệm.

Học đạo lý trau giồi hạnh kiểm,

Xem giảng kinh kiểm điểm tánh tình.

Ngọn tâm đăng quyết đốt cho minh,

Để thấy rõ đường sanh Cực Lạc.

Mình biết chỗ mới dìu kẻ khác,

Không rõ đường khó dắt người đi.

Việc thương người phải đúng từ bi,

380. Thương sai chỗ nhiều khi gây họa.

Nên xét kỹ để hành đạo cả,

Hầu giúp cho Phật quả viên dung.

Ngọn lửa trần mỗi bữa cứ nung,

Mong bá tánh để lòng phản tỉnh.

Gặp chánh đạo rán tu chơn chánh,

Nghe pháp mầu khá vịn đi theo.

Khi thuyền kề bỉ ngạn quăng neo,

Đến chừng ấy lái lèo khỏi bận.

Một bài kệ khác liền chỉ dẫn,

Rằng:

390. Thật là chơn pháp mầu,

Thì bất di bất dịch.

Vạn vật có đổi thay,

Pháp mầu không xê xích;

Chúng sanh có mất còn,

Pháp mầu không sống chết.

Gọi là chơn pháp mầu,

Trước sau không dấu vết.

Hỡi kẻ muốn tu hành,

Pháp mầu là trước hết.

400. Nên tìm kiếm trong tâm,

Tất pháp mầu thấu triệt.

Nghe lời kệ rất nên siêu việt,

Mong rằng ai cũng biết tận tường.

Lo hồi quang để thấy tâm vương,

Rán phản chiếu cho tường pháp bửu.

Việc đạo quả muốn cho thành tựu,

Người tu nên chung thỉ một lòng,

Muốn nghĩ thêm chưa kịp nghĩ xong,

Một bài kệ khác ung dung tiếp.

Rằng:

410. Cõi Ta bà đau thương,

Chúng sanh luân chuyển luôn.

Phật trông càng thương xót,

Từ quang chẳng ngớt tuôn.

Tiếc thay đời mê ngủ,

Không thấy ánh Thái Dương.

Mau tỉnh cơn ác mộng,

Tỉnh xong kiếp quay cuồng.

Nghe kệ qua suy nghĩ thêm buồn,

Mình cũng một người trong bể khổ.

420. Từ xưa cũng vì chưa tỉnh ngộ,

Mới nhọc công Thầy Tổ nhiều phen.

Kiếp chúng sanh thật quá đỗi hèn,

Không tự giác chờ khuyên mới tỉnh.

Thích Ca chẳng đợi ai mời thỉnh,

Thấy khổ đời tự tỉnh xuất gia,

Mối đạo mầu nhất quyết tìm ra,

Để cứu vớt người ta sống khổ;

Tự lòng xót thương đời muốn độ,

Nên sẵn sàng chịu khổ tu hành;

430. Lòng từ bi ấy vốn chơn thành,

Nên Đức Phật bình sanh đắc đạo.

Biết tự giác không chờ ai bảo,

Đáng kính thay Phật Tổ ngàn xưa.

Mình làm sao đền đáp cho vừa,

Ân của Phật tìm ra chánh đạo.

Mong ai cũng tôn sùng Tam Bảo,

Lo tu hành đúng đạo Thích Ca.

Giải quyết xong cảnh khổ ta bà,

Phật khỏi nhọc công ra dạy dỗ.

440. Đó là việc đáp ơn Phật Tổ,

Cũng là điều giải khổ cho mình.

Tất nhiên cùng Phật được đồng sinh,

Hết còn chịu linh đinh biển ái.

Kế nghe tiếp thêm bài kệ dạy

Rằng:

Người đời tham đủ thứ,

Rốt cuộc cũng tay không.

Thế mà chưa thấy chán,

Vẫn còn lắm sự mong.

Tội lỗi càng chồng chất,

450. Đền trả mãi chưa xong.

Hồng trần là tạm giả,

Nên tỉnh ngộ nơi lòng.

Lo tu hành niệm Phật,

Cho khỏi nghiệp cùm gông.

Trọn vui câu giải thoát,

Các nỗi khổ đều không.

Cảnh ấy người muốn đến,

Nghiệp oan chớ đèo bồng.

Hành y lời Phật thuyết,

460. Sẽ toại ý người mong.

Ý kệ như trách kẻ trần hồng,

Biết vật tạm mà lòng cứ mến.

Rốt cuộc chỉ não sầu đưa đến,

Người đời không mãn nguyện bao giờ.

Trong cái vui có cái khổ chờ,

Đang ngày sống sẵn hờ ngày chết.

Cái chi đến cuối cùng cũng hết,

Không vật nào người được giữ còn.

Ví dù là sông biển núi non,

470. Cũng vẫn bị tan mòn khô cạn.

Sanh thì phải tử là định mạng,

Vật hữu hình có hạn số căn;

Nếu không tìm đường lối siêu thăng,

Thì muôn kiếp vẫn còn sanh tử.

Trong lúc sống dù mưu vạn sự,

Khi chết rồi ra thứ bùn lầy;

Từ ngàn xưa cho đến ngày nay,

Ai cũng thế nào ai khỏi được.

Nên cởi mở nghiệp trần thúc phược.

480. Để tử sanh hết buộc trói mình;

Sự giả chơn phải xét cho minh,

Lẽ siêu đọa cũng nên nhớ lại.

Y lời Phật tổ xưa chỉ dạy,

Giải thoát muôn khổ hải Ta Bà;

Cầu vãng sanh cảnh giới Liên Hoa,

Lục đạo khỏi vào ra thọ nạn.

Đồng Bồ Tát Như Lai trường mạng,

Cứu mình còn cứu đặng tổ tiên;

Cũng như là các bậc tiền hiền,

490. Không thẹn kẻ sanh trên mặt đất.

Nếu người chỉ sống theo vật chất,

Thân mất rồi các vật hóa không;

Như dã tràng xe cát biển đông,

Muôn việc đổ theo dòng nước cuốn.

Lo giải thoát cho đời khỏi uổng

Nên làm lành để chẳng phí công;

Hãy mở tâm bác ái đại đồng,

Cứu giúp kẻ sống trong cảnh khổ.

Nên hòa thuận chớ nên gây gổ,

500. Tha thứ nhau đừng bó buộc nhau;

Người dù là không phải đồng bào,

Cũng đồng loại nỡ nào nhiễu hại.

Nên giúp đỡ để cùng tồn tại,

Chớ đem lòng phá hoại lẫn nhau;

Tinh thần nhơn loại khá nêu cao,

Lo giải quyết khổ đau đời sống.

Dẹp ích kỷ dẹp lòng tham vọng,

Mở lương tâm mở rộng tình yêu.

Người với người tương trợ mọi điều,

510. Lấy thành thật ra nêu trước hết.

Sự vui khổ hoặc bề sống chết,

Lo đỡ nưng cứu vớt lẫn nhau;

Đạo làm người cũng biết đổi trao,

Mọi cảnh khổ hoàn cầu được bớt.

Việc cơm áo khá nên chia sớt,

Cảnh hòa bình cần hợp nhau xây;

Mối tình thân thiện giữa nhân loài,

Nên tìm cách tạo gây chặt chẽ.

Giúp nhau các lo âu được nhẹ,

520. Được an cư trên lẽ sống còn;

Suy nghĩ còn tiếp giữa lòng son,

Kế bài kệ khác liền đưa tới.

Rằng:

Chúng sanh cõi trần lao,

Thiếu lòng cứu trợ nhau;

Sanh ra nhiều tai họa,

Khiến lắm việc buồn đau.

Khổ vô tình thì ít,

Khổ cố ý biết bao;

Bởi ngã nhân làm khổ,

530. Vì ích kỷ gây sầu.

Ngàn xưa đã như thế,

Ngày nay có khác đâu;

Dục vọng sanh giết hại,

Tham lam đổ máu đào.

Oán thù vì lợi lớn,

Giận ghét bởi quyền cao;

Tiền tài quên cốt nhục,

Danh vị hại đồng bào

Nguyên nhân của sự khổ,

540. Người đã hiểu ra sao;

Nhưng mà không chịu tránh,

Trái lại cứ mang vào.

Khiến cho thêm khổ nạn,

Đời này đến đời sau;

Chúng sanh trên thế giới,

Cần phải biết thương nhau.

Tiêu diệt cảnh nghèo khổ,

Tẩy trừ nạn đói đau;

Cùng chung lo bảo vệ,

550. Không phân biệt sắc màu.

Đối đãi nhau thành thật,

Cùng tôn trọng lẫn nhau;

Hòa bình chung sức lập,

Đạo đức cố giồi trau.

Sống không làm nhau khổ,

Chết cũng được tiêu dao;

Loài người trên thế giới,

Việc ấy khá ghi vào.

Giúp người vui thì tốt,

560. Làm người khổ nỡ nào;

Việc lành nên tạo gấp,

Điều dữ khá chừa mau.

Đồng tâm hành thiện sự,

Đâu còn cảnh binh đao;

Khổ Ta Bà tất hết,

Vui Cực Lạc thay vào.

Đời văn minh tiến bộ,

Há không nghĩ đến sao?

Cái vui và cái khổ,

570. Người nên lựa cái nào?

Vui thật hay vui giả,

Khổ tạm hay khổ lâu;

Cần để tâm chọn lựa,

Xây hạnh phúc hoàn cầu.

Vui cá nhân ngắn ngủi,

Vui đại chúng dài lâu;

Vui riêng khó tránh khổ

Vui chung tất chẳng sầu.

Thích Ca hồi thuở trước,

580. Tại sao bỏ đài lầu?

Thấy vui riêng là khổ,

Vui riêng cũng không lâu.

Nên tìm vui đại chúng,

Thật là vui nhiệm mầu;

Thường tình cho là dại,

Nhưng nào có dại đâu.

Thật là chơn trí thức,

Thật là kẻ hiểu sâu;

Lợi danh không thể gạt,

590. Tài sắc khó nhử câu.

Đời tư đành chịu bỏ,

Để đổi vui nhiệm mầu;

Vui mười phương thế giới,

Vui vạn vật năm châu.

Mẹ cha được vui cả,

Vợ con cũng hết sầu;

Đó là vui chơn thật,

Cũng là vui dài lâu.

Hơn mấy ngàn năm lẻ,

600. Còn gương sáng mất đâu;

Cái vui ấy bất diệt,

Chúng sanh khá lo cầu.

Đời nay là mạt pháp,

Vui chung rất cần âu;

Nếu cá nhân còn nặng,

Thế giới vẫn còn sầu.

Tiêu diệt hay tồn tại,

Do người chẳng do đâu;

Cùng lành cùng sống cả,

610. Cùng dữ cùng chết mau.

Không cần hỏi Tiên Phật,

Tự xét biết thế nào.