Đời mạt Pháp - Phần 3

***

Bị sự thế buộc bao nhiêu bận,

Rán gỡ ra cho đặng tự do;

Khổ Ta bà tất chẳng còn lo,

Được khoái lạc vốn là ngày ấy.

Trong lòng nầy vừa suy đến đấy,

Kế được bài kệ dạy nói thêm

Rằng:

Chỗ nào có vạn vật,

Chỗ ấy có pháp Phật;

1240. Chúng sanh đếm không cùng,

Pháp Phật tính chẳng hết.

Phật luôn nhớ chúng sanh,

Chúng sanh thường quên Phật;

Di Đà độ không ngừng,

Phật Tổ cứu chẳng dứt.

Cả mười phương Như Lai,

Cùng khắp chư Bồ Tát,

Nào là lo cứu sanh,

Nào là lo độ thác.

1250. Khi độ bằng ngôn từ,

Khi độ bằng tài vật;

Tùy phương mà giúp người,

Tùy người mà nói pháp.

Vì người mà xả thân,

Vì người mà nhẫn nhục;

Cho chúng sanh từ bi,

Cho chúng sanh công đức.

Vì chúng sanh mà sanh,

Vì chúng sanh mà tịch;

1260. Phương tiện gieo duyên lành,

Phương tiện truyền đạo đức.

Hoặc độ ngay kiếp này,

Hoặc độ nơi kiếp khác;

Cứu chúng sanh được vui,

Cứu chúng sanh khỏi ác.

Chư Phật cứu độ luôn,

Dù đến vô số kiếp;

Phật độ thế đành rồi,

Thế gian tự độ tiếp.

1270. Để cho Phật độ không,

Độ bao giờ cho hết;

Vui do chúng sanh gây,

Khổ do chúng sanh diệt.

Vừa tự độ lấy mùnh,

Vừa cầu xin Phật giúp;

Biết lội được có thuyền,

Tất khỏi lo chết ngụp.

Lợi ích cả hai phương,

Tự lực và tha lực;

1280. Chúng sanh có nhiều người,

Quá ỷ lại nơi Phật

Chỉ niệm Phật cho nhiều,

Không lo hành đạo đức;

Ngoài miệng niệm Nam Mô,

Trong lòng còn tích ác.

Thế là trái tu hành,

Thế là trái lời Phật;

Phật chỉ độ hiền lương,

Phật không độ hung ác.

1290. Trước ác mà sau hiền,

Tất nhiên là Phật giúp;

Trước hiền mà sau hung,

Tất Phật không thể vớt.

Mình biết mình còn hung,

Phật biết thừa mình ác;

Người ôm cái ác tâm,

Thật luống công niệm Phật

Phật tuy rất từ bi,

Không vị tư ai hết;

1300. Phật không giúp người nầy,

Để làm hại người khác.

Lòng Phật rất công bình,

Phân minh rành thiện ác;

Tưởng Phật như ý phàm,

Tất là sai tánh Phật

Nên lấy tâm công b.nh,

Nên lấy lòng chơn chất;

Để mà niệm Di Đà,

Để mà cầu chư Phật

1310. Thế mới gọi nhà tu,

Thế mới gọi đạo đức;

Niệm thế sẽ chứng thành,

Niệm thế sẽ hiệu lực.

Ấy là chơn tu hành,

Ấy là chơn niệm Phật;

Nam nữ cõi thế gian,

Niệm như vầy khỏi lạc.

Cách niệm Phật chỉ cho đích xác,

Lòng từ bi phân tách rõ ràng;

1320. Lời kệ qua giúp kẻ thế gian

Càng thêm được vững vàng tin tưởng.

Nếu mình cố gắng lo tu dưỡng,

Tất Phật không hẹp lượng với mình;

Phật từ bi cứu độ chúng sanh,

Chẳng phụ kẻ hữu tình với Phật.

Người niệm Phật được lòng thành thật,

Đương nhiên là có Phật vãng lai;

Phật không hề bỏ sót một ai,

Nếu người ấy tâm hoài đến Phật

1330. Trừ những kẻ lòng đầy gian ác,

Niệm Phật trong giây lát rồi thôi;

Hoặc những người niệm Phật ngoài môi,

Trong lòng chẳng thật người tin Phật

Tu giả dối chỉ thêm tội ác,

Không bao giờ được Phật hộ trì;

Chớ tưởng rằng Đức Phật từ bi,

Độ tất cả bất tri lành dữ.

Biết niệm Phật rán làm thiện sự,

Phước sanh thì nghiệp dữ tiêu đi.

1340. Nếu người không gây tội lỗi gì,

Thêm niệm Phật càng qui Phật chóng.

Ví như kẻ của tiền dư đọng,

Mà làm thêm chắc đặng mau giàu;

Còn người nghèo mà biết cần lao,

Tất là khỏi bị câu đói rách.

Như bài kệ qua rồi đã vạch,

Phật hay ma vốn thật tại mình;

Người há không trau sửa tánh tình,

Để cho được trọn lành như Phật.

1350.Tuy sống giữa đời đầy vật chất,

Sanh nhai bằng nghề nghiệp chánh chơn;

Được thế là mới gọi hiền nhơn,

Và cũng đứng vào hàng trong sạch.

Nuôi sống cố nhiên là nhiều cách,

Nhưng nó không bắt buộc làm hung;

Làm hiền lành chơn chánh hiếu trung;

Đời sống có thể cung cấp được.

Tại sao phải làm điều bạo ngược,

Chẳng những là ô trược thân danh,

1360. Mà còn làm đời sống bất lành,

Các tội lỗi buộc ràng mỗi bữa.

Nên xét kỹ tự mình lo sửa,

Cho lương tâm không hổ với đời;

Dù người không tin tưởng Phật Trời,

Cũng phải biết việc người tốt xấu.

Việc tốt đẹp thì nên tạo cấu,

Điều xấu xa thì chớ tập tành;

Luật pháp cần tôn trọng tuân hành,

Việc làm phải tốt lành chơn chánh.

1370. Quyền lợi của người nên trọng kính,

Và nên lo an định quốc dân;

Dù không tu cũng sánh bực Thần,

Đương nhiên quí báu hơn tu dối.

Sống đời chẳng để cho phạm tội,

Tuy người nhưng đáng gọi Thần Tiên;

Ai cũng đều ăn ở lương hiền,

Xã hội chẳng trở nên hỗn loạn.

Giúp cuộc sống cho nhau chính đáng,

Mỗi người đều có bổn phận lo;

1380. Dân hiền hòa cùng được ấm no,

Nước nhà cũng khỏi lo sanh biến.

Nếu đức hạnh của người tiến triển,

Thì sự tu sẽ đến chẳng không;

Đạo lý luôn có sẵn nơi lòng,

Có dịp đến thì trông thấy nó.

Thấy Phật cũng đến từ chỗ đó,

Nếu lòng người đừng có lãng quên;

Cũng như lời kệ đã nói trên,

Người có thể làm nên Tiên Phật.

1390. Tánh tự chủ nếu không để mất,

Thì là không bị vật khiến sai;

Sẽ trở nên người tốt lành ngay,

Dù có lỗi những ngày quá khứ.

Tội nơi tâm lấy tâm trừ khử,

Tự lòng mình đổi dữ ra lành;

Thế cho nên chỉ một khắc canh,

Từ trược đổi ra thanh chẳng khó.

Đã có lắm người như thế đó,

Chỉ phút giây được tỏ đạo mầu;

1400. Khác nào như đêm tối đã lâu,

Trong tức khắc trời soi sáng cả.

Quyết tu sẽ có ngày đắc quả,

Đúng như câu vạn sự do tâm;

Học Phật đừng quên chữ thậm thâm,

Người bền chí sẽ tầm được đạo.

Lấy nhẫn nhục chịu khi khảo đảo,

Đem giới răn để bảo vệ lòng;

Việc khó khăn và lúc gai chông,

Đủ nghị lực với lòng tin tưởng.

1410. Cảnh xung quanh có nhiều ảnh hưởng,

Đừng để cho ép uổng được mình;

Trí huệ đem phán xét sự tình,

Thiền định lấy ra bình tâm địa.

Bao nhiêu đó biết lo trau trỉa,

Trên đường tu không ngã nửa chừng;

Chỉ một đời đủ chứng Phật Thần,

Không cần phải xả thân nhiều kiếp.

Đến đây tiếng kệ cho nghe tiếp,

Rằng:

Cõi Ta Bà thế giới,

1420. Hữu hình thì tất hoại;

Vạn vật chung số phần,

Chẳng phải riêng nhơn loại.

Ai cũng lo nghèo giàu,

Ai cũng lo thắng bại;

Giàu nghèo rồi cũng thôi,

Thắng bại rồi cũng bãi.

Người đời không trường sanh,

Sự vật chẳng tồn tại;

Vật nối nhau tiêu tàn,

1430. Người nối nhau chết mãi.

Cách sống có nhiều phương,

Cách chết cũng nhiều loại;

Sống đều sống không lâu,

Chết đều thân tan hoại.

Ý dục lớn như non,

Lòng tham sâu tợ hải;

Người với người gian lừa,

Người với người giết hại.

Ai cũng tưởng khôn ngoan,

1440. Không ai cho ngu dại;

Người là chỗ hơn thua,

Người là nơi lợi hại.

Ai cũng muốn thành công,

Không ai mong thất bại;

Nào việc dữ việc lành,

Nào việc quấy việc phải.

Mỗi người muốn khác nhau,

Trong thế giới nhơn loại;

Do đó sanh cạnh tranh,

1450. Do đó sanh biến cải.

Vô số cuộc lệ rơi,

Vô số cảnh máu chảy;

Đời là bãi tha ma,

Đời là cái khổ hải.

Khổ chẳng phải tại trời,

Mà khổ do nhơn loại;

Nên khuyên nhau hiền từ,

Nên khuyên nhau hối cải.

Khá làm phước làm nhân,

1460. Khá tương thân tương ái;

Giúp nhau được sanh tồn,

Giúp nhau khỏi sát hại.

Cho nhau đủ gạo cơm,

Cho nhau có lụa vải;

Vật dụng được đủ đầy,

Phương tiện được rộng rãi.

Không còn kẻ vô liêm,

Không còn người mất dạy;

Học thức được đồng đều,

1470. Đức hạnh ai như nấy.

Giúp nhau được sướng vui,

Giúp nhau được an thái;

Tạo Thiên đường thế gian,

Tạo Cực Lạc hiện tại.

Ai cũng được từ bi,

Ai cũng lo bác ái;

Mạng người biết kính yêu,

Của người không cướp lấy,

Được tâm hồn cao siêu,

1480. Được tinh thần quảng đại;

Đời sống hết đói nghèo,

Lòng dạ hết ngu dại.

Người bình đẳng như nhau,

Cảnh an ninh được mãi;

Nghiệp mê người chẳng gây,

Cõi khổ tất biến cải.

Có thể dứt luân hồi,

Có thể ngăn kiếp hoại;

Sanh tử đổi Niết Bàn,

1490. Oan khiên đổi tự tại.

Người người được thanh nhàn,

Người người không chướng ngại;

Chúng sanh cõi Ta bà,

Cũng nên suy xét lại.

Mau hợp lực đồng tâm,

Để lấp xong khổ hải;

Giải thoát là tối cần,

Tử sanh là trọng đại.

Ngày giờ qua rất mau,

1500. Khuyên người chớ trễ nãi;

Mỗi bữa cố tiến lên,

Đừng phút nào lùi lại.

Cần nối chí Phật đà,

Nên rộng tình nhơn loại;

Lo cho cả nhơn sanh,

Được an vui mãi mãi.

Con người sống trong thời hiện tại,

Mặc dù là thông thái văn minh;

Nhưng vẫn còn trong cảnh tử sinh,

1510. Theo định luật hữu hình tất hoại.

Người vẫn bịnh vẫn già chết mãi,

Vật có sanh đều hoại đều tàn;

Khổ não còn đầy giữa thế gian,

Thân người rốt cuộc hoàn tro bụi.

Sự vật thấy chế nhiều thứ mới,

Già chết xem còn cũ như xưa;

Sức lên trời xuống biển có thừa,

Nhưng thiếu sức ngăn ngừa thần chết.

Giàu sang bỏ xác rồi cũng hết,

1520. Nghèo hèn hơi thở dứt cũng thôi;

Hỏi cái chi là của người đời?

Trả lời chẳng có gì tất cả.

Chỉ một cuộc lữ hành xứ lạ,

Về rồi thôi không thể mang theo;

Đời khác chi là cảnh bọt bèo,

Không thể tránh khỏi ngày tan rã.

Thật là kiếp con người tạm giả,

Thế gian là mồ mả của người;

Kể từ khi mới có đất trời,

1530. Kéo dài đến cõi đời hiện tại.

Trái đất của người đang ở đấy,

Không chỗ nào chẳng có thây chôn;

Thây người nầy ra đất ra bùn,

Mọc rau cỏ nuôi thân người khác.

Thây kiếp trước mọc lên rau rác,

Kiếp sau ăn không biết là thường;

Người nối nhau chịu chết một đường,

Dù tài trí không phương cạy gỡ.

Kiếp sống ngắn lo lường vô số,

1540. Ít sự vui sự khổ thì nhiều;

Ngày tháng quanh quẩn có bấy nhiêu,

Xưa nay vẫn một chiều không khác.

Người nầy thác kế người kia thác,

Sự thác là kết cuộc đời người;

Bất luận ai sống dưới gầm trời,

Không tránh khỏi ngày hơi thở dứt.

Thế thì khá nên tin lời Phật,

Lo tu cho giải thoát kiếp phàm;

Các nghiệp mê cõi thế không làm,

1550. Tất là khỏi bị sanh tử kiếp.

Tạo nghiệp tất nhiên là thọ nghiệp,

Nghiệp nào thì chịu kiếp nấy ra;

Nghiệp người ta sanh kiếp người ta,

Nghiệp thú vật sanh ra thú vật.

Nghiệp ác tất rơi vào chỗ ác,

Nghiệp lành thì được gặp chỗ lành;

Chúng sanh tùy nghiệp tạo mà sanh,

Có sanh tất phải đành có tử.

Việc sanh tử muốn cho rảnh sự,

1560. Nghiệp hồng trần chớ thứ nào gây;

Lo tu hành cầu đạo Như Lai,

Tâm ô nhiễm trần ai giũ sạch.

Trong lòng tưởng Phật không hở cách,

Nhìn thế gian bằng mắt từ bi;

Thấy khổ lo cứu hết khổ nguy,

Thấy mê độ mê si được khỏi.

Làm phước đức không làm tội lỗi,

Lợi cho đời chẳng hại người đời;

Ở phàm nhưng phàm tánh đã rời,

1570. Chắc chắn nghiệp luân hồi hết được.

Mọi người biết đua nhau làm phước,

Chẳng những cùng sống được an vui;

Còn giúp khi thác khỏi luân hồi,

Nhứt là khỏi sanh nơi thống khổ.

Người há chẳng cùng nhau tế độ,

Dìu dắt qua khỏi lộ tử sanh,

Tế độ nhau được sống no lành,

Là được biết tu hành giải thoát.

Nghĩ đến đây kế bài kệ khác,

1580. Cho nghe qua những việc như sau

Rằng:

Những điều người đã nghĩ,

Đúng như lời Phật chỉ;

Kiếp chúng sanh vô thường,

Cõi thế gian mộng mị.

Cứ nối nhau sanh thành,

Cứ nối nhau tiêu hủy;

Không phải là mới đây,

Mà đã từ vô thỉ.

Khổ lão không thể ngăn,

1590. Khổ tử không thể trị;

Thời đại có khác nhau,

Sống chết vẫn một lý

Đen trắng khác mặt mày,

Vui buồn đồng tánh ý;

Sống theo lối cảm tình,

Sống theo lòng ích kỷ.

Nào tha thiết ái ân,

Nào mong cầu danh vị;

Kẻ trẻ chưa vừa lòng,

1600. Người già chẳng mãn ý.

Ai cũng muốn trường sanh,

Ai cũng muốn phú quí;

Bịnh tật ai cũng ghê,

Chết chóc ai cũng kỵ.

Nhưng bịnh tật khó lìa,

Nhưng chết chóc khó tị;

Ai cũng tổn công lao,

Ai cũng hao tâm trí,

Thân sống không giữ còn,

1610. Muốn ham chẳng được phỉ;

Định mạng của người đời,

Xưa nay không sai dị

Người cũng nên tỉnh hồi,

Người cũng nên suy nghĩ;

Giải thoát kiếp vô thường,

Ly khai đời mộng mị.

Bằng cách học từ bi,

Bằng cách tìm chân lý;

Chinh phục máy càn khôn,

1620. Thông qua cõi huyền bí.

Cửa luân hồi hết vào,

Biển tử sanh hết lụy;

Luôn luôn được trường tồn,

Thường thường được như ý.

Ấy mới chơn vinh quang,

Ấy mới chơn địa vị;

Người đạt tới mức nầy,

Thật là chơn giá trị.

Người đời càng văn minh,

1630. Việc sống chết càng nghĩ;

Tìm cách trừ khổ đau,

Cho người đời hoan hỷ.

Phật cũng vì tử sanh,

Đem pháp tu ra chỉ;

Hiện tại được an vui,

Hậu lai hết khổ lụy,

Nghe lời Phật thì hòa,

Nghe lời Phật hết ngụy;

Phật hoàn toàn từ bi,

1640. Phật hoàn toàn chân lý.

Vì chúng sanh mà làm,

Vì chúng sanh mà nghĩ;

Tu cho cả chúng sanh,

Không tu cho ích kỷ,

Giúp mọi người phước duyên,

Giúp mọi người huệ trí;

Thấy tai nạn lo trừ,

Thấy bịnh tật lo trị.

Độ người hết khổ sầu,

1650. Độ người hết phiền lụy;

Thật lòng thành mà tu,

Thật lòng thương mà thí.

Đó mới thật tu hiền,

Đó mới thật đạo lý;

Kẻ học đạo rán hành,

Người mộ tu khá nghĩ.

Đạo Phật là chánh minh,

Đạo Phật không hồ mị;

Xưa nay chẳng đổi dời,

1660. Người đời nên xét kỹ.

Làm theo lời Phật khuyên,

Đi theo đường Phật chỉ;

Thống khổ không còn mang,

Luân hồi không còn bị.

Thật tự tại tự do,

Thật tự thân tự trị.

Kệ đã qua nhưng lòng còn nghĩ,

Đạo Phật là chơn lý vô cùng;

Vì cứu đời vì lợi ích chung

1670. Thật bác ái thật lòng từ mẫn.

Nếu sanh tử người không vương vấn,

Đạo Phật không còn bận khai trương;

Ngày nào người sanh tử còn vương,

Ngày ấy vẫn còn trương đạo Phật.

Kẻ lầm lạc ra tay dìu dắt,

Người đắm chìm ra sức vớt lên;

Chẳng mong ai nghĩa trả ơn đền,

Ấy bổn phận thiêng liêng đạo Phật.

Giúp sanh chúng ấm no vật chất,

1680. Còn giúp cho sáng suốt tinh thần;

Biết mở đường lập mạng an thân,

Thoát khỏi cảnh mộng trần tạm kiếp.

Việc độ thế luôn luôn được tiếp,

Thời nọ qua thời khác nối theo;

Cứu chúng sanh khỏi kiếp bọt bèo,

Đó là cái mục tiêu Đạo Phật

Tình yêu chúng không bao giờ mất,

Việc độ đời sau trước một niềm;

Khi bình thì lo độ không im,

1690. Lúc loạn cũng vẫn tìm cứu vớt.

Nếu đau khổ chúng sanh chưa bớt;

Đạo Phật còn cần được rộng khai;

Đem an vui tất cả nhơn loài,

Đem hòa nhã Đông Tây Nam Bắc.

Giải cứu cảnh sống đời gay gắt,

Phá tan bao thế lực bất công;

Thực hiện cho người được tương đồng,

Hết cách biệt ở trong đời sống.

Mọi người nối liền dây cảm động,

1700. Giúp đỡ nhau kính trọng lẫn nhau;

Cả hai bề trí đức nâng cao,

Để được khỏi phạm vào tội lỗi.

Đạo Phật giúp người đường phúc lợi,

Đạo Phật cho người lối quang minh;

Đạo Phật là độ tử độ sinh,

Đạo Phật vốn trọn lành trọn sáng.

Đạo Phật chẳng nói làm mù quáng,

Đạo Phật không mê tín dị đoan;

Đạo Phật là cứu khổ thế gian,

1710. Đạo Phật rất minh quang đường lối.

Xưa nay vẫn một niềm cứu rỗi,

Cứu xác thân cứu tới linh hồn;

Đáng kính thay Đức Phật Thế Tôn,

Cho sanh chúng con đường Phật Đạo.

Do đường ấy thoát vòng khổ não,

Dữ hóa lành hung bạo hóa hiền;

Được tỉnh ra khỏi giấc sầu miên,

Từ biển ái được lên bờ giác.

Biết rõ nẻo luân hồi sống thác,

1720. Không còn gây tạo các nghiệp mê;

Quyết phát tâm cầu đạo Bồ Đề,

Cho khỏi kiếp u mê trọng trược.

Nếu không Phật không thầy chỉ trước,

Đường tử sanh đâu biết chận ngăn;

Từ bi thay chư Phật Pháp Tăng,

Ân đức ấy biển non khó sánh.

Rất mong mỏi thập phương bá tánh,

Nghe kệ kinh được tỉnh ngộ lòng

Do theo đường Phật giáo lướt xông.

1730. Về Cực Lạc lánh vòng tục lụy.

Hôm sớm một lòng gìn đạo lý,

Chịu khó khăn trì chí tu hành;

Rèn tâm hồn cho được cao thanh,

Sửa tánh nết trở nên hiền đức.

Cách ăn nói hoàn toàn chơn chất,

Công việc làm rất mực thẳng ngay;

Riêng mình không mưu việc hại ai,

Cũng chẳng xúi người gây việc dữ.

Lấy lòng thật đem ra đối xử,

1740. Dùng công tâm xét nghĩ sự đời;

Thường khoan dung rộng lượng cho người,

Lo nâng đỡ tài bồi dân chúng.

Trau thân phận cho đời hữu dụng,

Ở thanh liêm cho chúng soi gương;

Hành vi cần giữ được thích đương,

Tư tưởng phải cho luôn chánh đáng.

Gặp việc nghĩa cố làm không chán,

Trên đường tu gai ngạnh chẳng nao;

Nghĩa càng làm ý chí càng cao,

1750. Tu càng luyện não đầu càng mạnh.

Lúc nào cũng chủ trong tâm tánh,

Không để cho ngoại cảnh cầm đầu;

Luôn luôn đi theo chí nguyện cầu,

Đó mới thật học câu Phật Giáo.

Nếu dân chúng đồng tâm hành đạo,

Đúng như lời Phật bảo trong kinh;

Tất nhiên là thiên hạ thái bình

Ai cũng được no lành cơm áo.

Trong nhà chẳng sanh điều xào xáo,

1760. Ngoài ngõ không loạn bạo xảy ra;

Đời Mạt Pháp 46

Chỗ xa gần cũng được an hòa,

Người đây đó đều là vui vẻ.

Biết lễ nghĩa từ già chí trẻ,

Biết khiêm cung chẳng kẻ nào không;

Luật nước nhà ai cũng biết tòng,

Việc xã hội người đồng lo tới.

Ai cũng biết “dĩ hòa vi quới”,

Ai cũng lo phúc lợi giúp nhau

Cái tinh thần tự giác nâng cao,

1770. Tánh phục thiện lúc nào cũng có.

Trau tâm trí luôn luôn sáng tỏ,

Rèn tánh lành đầy đủ hiền lương;

Cứu giúp người là việc chủ trương,

Giải thoát vốn là đường duy nhất.

Các việc ấy của người đạo Phật,

Rất rõ ràng không chút lu mờ;

Kể từ xưa cho đến bây giờ,

Chơn đạo Phật vẫn là như thế.

Đọc kỹ lại lời trong kinh kệ,

1780. Người sẽ trông thấy rõ mười phần;

Đạo Phật không độc thiện kỳ thân,

Mà đạo Phật là chân đại độ.

Đạo Phật cũng là chân giác ngộ,

Không bao giờ thoái hóa tinh thần;

Luôn luôn là ở sát bên dân,

Phương tiện độ khách trần mọi mặt.

Mình được giác độ cho người giác,

Mình được vui đem sớt người vui;

Thật lòng thương giúp đỡ mọi người,

1790. Đó là kẻ tu nơi cửa Phật.

Phật chẳng bảo tu ngồi nhắm mắt,

Phật bảo tu hoạt bát tinh thần;

Mở từ bi tế thế độ dân,

Mở trí huệ đưa thân dắt chúng.

Gặp khi dũng phi thường anh dũng,

Gặp khi nhu rất đúng hòa nhu;

Ngày đêm lo công đức là tu,

Chơn tu chẳng khi nào yếm thế.

Bao giờ cũng lo bề cứu tế,

1800. Đó mới là thật kẻ tu hành;

Và tu như vậy sẽ đắc thành,

Ai còn dám cho rằng vô ích.

Tu sái cách nên người chỉ trích,

Tu đúng theo lời Phật ai chê;

Tu bướng càng tức thị tu mê

Tu suy xét ấy là tu tỉnh.

Tu mê chẳng bao giờ kiến tánh,

Tu tỉnh thì chắc đặng minh tâm;

Kiến tánh rồi sự vật hết lầm,

1810. Minh tâm được huyền thâm rõ thấu.

Hết lầm lạc thì không trần cấu,

Rõ huyền thâm chẳng bấu tục phàm;

Trần cấu không thì nghiệp hết giam,

Tục phàm chẳng tức làm Phật Thánh.

Tu niệm phải chú nơi kiến tánh,

Hành đạo cần đạt đến minh tâm;

Ấy là điều tu sĩ kiếm tầm,

Dù rằng phải hy sanh cao giá.

Tu hành cố nhiên cầu đắc quả,

1820. Đắc quả rồi càng độ chúng sanh;

Độ sống lành độ chết cũng lành,

Đó là cái chơn tình nhà Phật.

Mong những kẻ mộ đường đạo đức,

Rán tìm ra nguồn gốc sự tu;

Hầu làm cho đạo Phật hết lu,

Đánh thức kẻ từ lâu lầm hiểu.

Được thấy đạo Phật không thể thiếu,

Công đức kia của triệu không bì;

Đó mới là thật kẻ tu trì,

1830. Đó mới thật người qui y Phật.

Tu thế mới không xa sự thật,

Tu thế là hạnh phúc cho đời;

Xưa nay cho đến suốt hậu thời,

Tu ấy đáng cho người ghi nhớ.

Vừa tới đây kế nghe kệ tỏ,

Rằng:

Như lời kệ nói qua,

Hiện tại cõi Ta Bà;

Nhằm thời kỳ mạt pháp,

Cửa Phật vắng người ta.

1840. Ít người tu chơn chánh,

Nhiều kẻ học ma tà;

Ngoài đường nhiều Phật tử,

Trong chùa lắm sãi ma.

Nhiều kẻ tu tự lợi,

Ít người tu lợi tha;

Chỉ tu nơi cửa miệng,

Hoặc tu ở cà sa.

Không giáo truyền Phật Pháp,

Chẳng cứu độ người ta;

1850. Từ bi không thực hiện,

Bố thí chẳng làm ra.

Thấy mê đành ngoảnh mặt,

Nghe khổ nỡ bỏ qua;

Xã hội không màng biết,

Nhơn sanh chẳng thiết tha.

Cách tu như thế đó,

Trái lời của Phật Đà;

Khiến người đời phê phán,

Khiến ngoại đạo kêu ca.

1860. Cho tu hành vô ích,

Cho tôn giáo mù lòa;

Gây nghi ngờ bá tánh,

Làm chán nản đàn na.

Lòng tin lần lần kém,

Cửa Phật lần lần xa;

Quay theo đường tội ác,

Trở lại lối yêu ma.

Những tăng ni tu dối,

Những đạo chúng lòng tà;

1870. Chớ ẩn dương nương Phật,

Đừng lợi dụng bá gia.

Khá nhớ ơn Tam Bảo,

Nên đáp nghĩa đàn na;

Dùng áo cơm bá tánh,

Phải cứu độ người ta.

Phật pháp lo phổ biến,

Công đức lo tạo ra;

Thuyền từ đưa đây đó,

Đuốc huệ rọi gần xa.

1880. Kêu người lo tu tỉnh,

Khuyên kẻ niệm Di Đà;

Thấy chánh khuyên thêm chánh,

Thấy tà khuyên bỏ tà.

Mùi thiền xông khắp chốn,

Nước tịnh rưới muôn nhà;